Muzeum Początków Państwa Polskiego, wydając książkę „Tajemnice Gniezna”, wychodzi naprzeciw oczekiwaniom lokalnej społeczności zainteresowanej przeszłością swojego miasta. Prezentowanie dziejów Gniezna to jedno z zadań muzeum. Publikacja „Tajemnice Gniezna” zawiera szereg informacji i danych faktograficznych z dwudziestowiecznej historii miasta – historii widzianej przez pryzmat prywatności. Powstała na podstawie blisko 150 relacji świadków zdarzeń minionych lat, zebranych przez autora, co stanowi specyfikę książki i – obok ponad 100 fotografii udostępnionych do druku z prywatnych zbiorów – może być interesujące dla czytelników, zwłaszcza gnieźnian.
„Tajemnice Gniezna” to pozycja szczególnie godna polecenia mieszkańcom Gniezna, którzy zapewne w trakcie lektury nie bez sentymentu powrócą pamięcią do czasów swej młodości lub odnajdą w niej ślady przeszłości związane ze swoimi bliskimi.
Książka Tomasza Tomkowiaka w 31 rozdziałach przywołuje ważne i niekiedy zapomniane momenty XX-wiecznej historii miasta, m.in. opisuje życie w tzw. „trudnych osiedlach” (Kcyńska Łata, Majdan, Tajwan, Łabaj), działalność gnieźnieńskiej drużyny harcerek, dzieje gnieźnieńskich Żydów i mniejszości niemieckiej przed rokiem 1939, obszernie omawia tajemnice II wojny światowej w Gnieźnie i trudne dni stycznia 1945 r. związane z wkroczeniem do miasta Armii Czerwonej (np. spalenie katedry) , a także losy Gniezna po 1945 (działanie „band” na ziemi gnieźnieńskiej, utrwalanie władzy ludowej i działalność władz w latach 40-50. oraz ciekawostki z życia kulturalno-społecznego ówczesnych lat).
W książce znajdziemy również informacje o zaniechanych planach na przyszłość dla Gniezna, zapomnianych zabytkach i pomnikach, zmianach w nazewnictwie ulic od 1939 r., a także biogramy wybranych osobowości ziemi gnieźnieńskiej. T. Tomkowiak zebrał też informacje o firmach i zakładach działających niegdyś w Gnieźnie, infrastrukturze miasta oraz fakty z historii powojennego sportu, ale też o tym, jakim rozrywkom oddawali się i jak wypoczywali gnieźnianie. Książka zaopatrzona jest w indeks osobowy.
Autor we wstępie swej książki żywi nadzieję, że niniejsza publikacja ułatwi pracę kolejnym badaczom, historykom i samorządowcom, co wpłynie w przyszłości na podniesienie prestiżu Gniezna, pomoże wzbogacić prace naukowe, rozszerzy programy edukacji o „Małej Ojczyźnie”, dostarczy nowych informacji przewodnikom turystycznym, pogłębi wiedzę czytelników, dając asumpt do dalszego poznawania niezwykłych i różnorodnych dziejów Gniezna.
